Onderzoek van TAUW laat zien dat houtkachels en pelletkachels in werkelijkheid minder fijnstof uitstoten dan vaak wordt gedacht.
De laatste jaren is er veel gesproken over hoeveel fijnstof houtkachels en haarden veroorzaken. In eerdere rapporten van onder andere het RIVM en TNO werd geschat dat houtstook ongeveer een kwart van alle fijnstof in Nederland veroorzaakt. Maar een nieuw onderzoek van TAUW, uitgevoerd in opdracht van de Stichting Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK), laat zien dat dit beeld niet helemaal klopt.
Het onderzoek naar de fijnstofuitstoot van hout- en pelletkachels
De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over hoeveel fijnstof houtkachels en haarden uitstoten. Volgens eerdere onderzoeken van onder andere het RIVM en TNO zou houtstook verantwoordelijk zijn voor zo’n 25% van alle fijnstof in Nederland.
Maar een nieuw onderzoek van advies- en ingenieursbureau TAUW, in opdracht van de Stichting Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK), laat iets anders zien. TAUW heeft namelijk goed gekeken naar de aannames en rekenmethodes die TNO gebruikt in het Emissiemodel Houtkachels, het model waarop deze cijfers zijn gebaseerd.
Het doel van dit onderzoek was om te controleren of die aannames wel kloppen, of dat ze misschien leiden tot een overschatting van de fijnstofuitstoot van hout- en pelletkachels.
Wat blijkt: de modellen die worden gebruikt, gaan uit van te hoge aannames.
De onderzoekers van TAUW concluderen dat het huidige rekenmodel waarschijnlijk te hoge schattingen gebruikt op meerdere punten. Daardoor lijkt het alsof houtstook meer fijnstof veroorzaakt dan in werkelijkheid zo is.
TAUW noemt vier belangrijke oorzaken van deze overschatting:
Houtdichtheid
In oudere berekeningen werd uitgegaan van een houtdichtheid van 500 kilo per kuub strak gestapeld hout. Nieuwere berekeningen laten zien dat dit getal ongeveer 10% te hoog ligt. Dat komt doordat er toen te weinig rekening werd gehouden met het vocht in het hout en het feit dat hout krimpt.
Een lagere houtdichtheid betekent automatisch dat mensen minder hout verbruiken dan gedacht – en dus dat de uitstoot lager is.
Aantal haarden en kachels
Het CBS schatte in 2019 dat er in Nederland zo’n 1,35 miljoen houtgestookte toestellen zijn. TAUW ontdekte echter dat deze schatting is gemaakt op basis van twee verschillende onderzoeken: een enquête en woninginspecties.
Daarbij bleken veel mensen te zeggen dat ze een kachel hadden terwijl dat niet zo was – en andersom. In plaats van deze fouten te corrigeren, zijn de resultaten bij elkaar opgeteld. Daardoor is het totaal te hoog uitgevallen.
Aantal stookdagen per jaar
Volgens het CBS stoken Nederlanders gemiddeld 57 dagen per jaar. TAUW laat zien dat dit aantal ongeveer 17% te hoog is, omdat ook warme lente- en herfstdagen zijn meegeteld waarop nauwelijks wordt gestookt.
Een realistischer getal ligt rond de 47 à 48 dagen per jaar.
Aantal stookuren per dag
In het TNO-model wordt gerekend met gemiddeld 7 stookuren per dag; vergelijkbaar met hoe lang een cv-installatie aanstaat. Uit metingen blijkt echter dat dit niet klopt:
- 80% van de mensen stookt minder dan 5 uur per dag;
- 41% zelfs minder dan 3 uur, meestal alleen ’s avonds.
Ook hier is dus te hoog gerekend.
Doordat al deze factoren samen te hoog zijn ingeschat, ontstaat een zogenoemd worstcasescenario. Wanneer de aannames realistischer worden ingevuld, blijkt dat de bijdrage van houtkachels en haarden aan de totale fijnstofuitstoot meer dan 50% te hoog is berekend.
In plaats van 25% ligt het echte aandeel waarschijnlijk rond de 15% of zelfs lager.
Wat zegt dit over houtstoken?
Het onderzoek van TAUW laat zien dat houtstook in werkelijkheid minder invloed heeft op de luchtkwaliteit dan vaak wordt gedacht, vooral bij moderne kachels die voldoen aan de Ecodesign-eisen.
Daarnaast speelt ook het volgende mee:
- Steeds meer oude open haarden worden vervangen door gesloten, schonere hout- of pelletkachels.
- Verstandig stoken – met droog hout, goede luchttoevoer en de juiste manier van aansteken – zorgt voor nog minder uitstoot.
- De NHK en haar leden zetten zich actief in met opleidingen en onderhoudsprogramma’s om schone en verantwoorde houtstook te bevorderen.
